verdiepend artikel
Stress en spieren
Vechten en vluchten
Om te begrijpen hoe het lichaam zichzelf beschermt tegen trauma’s is enige basiskennis van het lichaam vereist. Angst heeft naast invloed op de informatieverwerking in het zenuwstelsel ook invloed op de spieren. De skeletspieren hebben een beschermende functie bij gevaar: ze trekken zich samen in de foetushouding om de organen in de buik te beschermen tegen verwondingen. Als het gevaar voorbij is, dan laat het lichaam de overmatige spierspanning weer los.
Als je schrikt, duik je automatisch in elkaar: je trekt je schouders op, je rug kromt zich als een soort schild. Een belangrijke beschermende spiergroep hierbij zijn de psoasspieren. Samen vormen deze spieren een systeem dat de romp, het bekken en de benen verbindt. De meeste sympathische zenuwen, waaronder de vecht- en vluchtzenuwen, bevinden zich in dit gebied. De psoasspieren ondersteunen de vecht- vluchtreactie van het menselijk organisme. Deze spieren zijn een soort van wachtposten in het centrum van het lichaam. Ze verbinden de rug met het bekken en de benen. Bij gevaar trekken de psoasspieren samen.
Samentrekkende psoasspieren laten het lichaam vooroverbuigen. Gespannen of beschadigde psoasspieren kunnen hevige pijn in de onderrug veroorzaken. Dit komt bijvoorbeeld veel voor bij mensen die seksueel misbruikt zijn. Secundaire rugpijn of beenpijn ontstaat hier veelal bij, doordat het lichaam probeert de voorwaartse trek van het lichaam te compenseren. De lange rechte rugspieren trekken het lichaam naar achter in een poging het staande te houden. Hierdoor ontstaat er spanning op de ruggenwervel, wat op den duur chronische schouder- en nekklachten tot gevolg kan hebben. Daarnaast kan de middenrifspier ook spanning in dit gebied veroorzaken.
‘Omdat het zenuwstelsel alleen registreert dat gevaar voorbij is als de gemobiliseerde energie is ontladen, zal het onbeperkt doorgaan met het opwekken van energie tot de ontlading plaatsvindt.
Tegelijkertijd ziet het zenuwstelsel dat er meer energie in het systeem zit dan het aankan en dus remt het zo krachtig dat het hele organisme ter plekke wordt stilgelegd. Nu het organisme volledig inactief is, wordt de enorme energie in het zenuwstelsel vastgehouden.’
Peter Levine
Stress-spieren
De problematiek van trauma zit hem voornamelijk in datgene wat nog steeds wordt vastgehouden in plaats van vrijgelaten in het lichaam. Wanneer samengetrokken spieren geen gelegenheid krijgen om de energie te ontladen, dan moet het lichaam een andere manier vinden om met de overtollige energie om te gaan.
Posttraumatische symptomen worden veroorzaakt doordat de energie én spierspanning – die TIJDENS het trauma is opgewekt – niet ontladen is. Daardoor blijft dit hoge niveau aan energie gevangen in een bio-neurale-fysieke cirkel. Door de verhoogde arousal (paraat zijn) én de verhoogde spierspanning denken de hersenen dat je lichaam nog steeds in gevaar is en blijven daarom bevel aan het organisme geven zijn toestand van waakzaamheid en alertheid (hyperarousal) of dissociatie (onderarousal) te handhaven. Continu screent het lichaam: waar is het gevaar, terwijl het gevaar allang geweken is. Het lichaam is niet meer in staat het natuurlijke ritme van opwinding en rust te volgen. De overgebleven energie blijft in het lichaam aanwezig en forceert vaak de vorming van hele diverse symptomen, zoals klachten in spieren en gewrichten, (‘onverklaarbare’) angsten, paniekaanvallen, depressie, chronische vermoeidheid, terugkerende nachtmerries, fobieën, psychosomatische klachten en gedragsproblemen. Door middel van deze symptomen probeert het lichaam de niet-ontladen energie te beheersen, in toom te houden. Traumaverwerking begint met het herkennen van de symptomen.
Onder stress en in traumatische situaties geeft het brein signalen aan de interne stressspieren van het lichaam om het lichaam in een foetushouding samen te trekken om de vitale delen van het lichaam te beschermen.
Om te herstellen van fysieke traumatische spanningen moeten vooral de diepliggende psoasspiergroep, de spieren waarmee je de rug strekt (de erector spinae) en de schouder- en nekspieren hun defensieve spanning weer loslaten en terugkeren in de ontspannen toestand.
De spieren die bij stress vooral samentrekken zijn:
1. Wangkauwspier
2. Borstbeen-sleutelbeen-tepelspier
3. Monnikkapspier
4. Middenrif
5. Vierhoekige lendenspier
6. Grote lendenspier en darmbeenspier
7. Naar je toetrekkende spieren van de bovenbenen
1
2
3
4
5
6
7
